Στό Οk Meydan τής Πόλης
Darülaceze: Πρότυπο συμβιώσεως λαών καί θρησκειών

Μού είχε πεί πρό δύο περίπου ετών ο Πατριάρχης μας: «Τήν παραμονή τής μνήμης τού Αγίου Γεωργίου στόν εσπερινό εχοροστάτησε στόν ναό του πού βρίσκεται στό γηροκομείο στό...». Δέν συνεκράτησα τήν ονομασία. Μού έμειναν όμως στόν νού τά υπόλοιπα. Ότι σ’ αυτό τό οθωμανικό γηροκομείο υπάρχει ένας ορθόδοξος ναός, μιά συναγωγή καί ένα τέμενος. Ότι ύστερα από χρόνια πολλά μετέβη εκεί Πατριάρχης. Καί ότι τόν υπεδέχθησαν μέ πολλή χαρά καί μέ σεβασμό ου τόν τυχόντα.
Σκέφθηκα: Κάποτε πρέπει νά επισκεφθώ αυτό τό γηροκομείο.
Ερεύνησα επισταμένως καί έμαθα.
Στό Οk Meydan τής Πόλης. Πτωχογηροκομείο, Darülaceze, κτίσμα τού 1896 επί σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ (1876-1909). Μέσα σ’ αυτό, ο κτίτωρ ανοικοδόμησε ένα τζαμί, μιά συναγωγή καί ένα ορθόδοξο ναό, τόν τού Αγίου Γεωργίου.
Ποίος ο λόγος; Σ’ αυτό τό Αυτοκρατορικό Πτωχοκομείο εύρισκαν καταφύγιο καί στοργή αδιακρίτως μουσουλμάνοι, Χριστιανοί καί Εβραίοι. Καί γιά νά επιτελούν τά θρησκευτικά τους καθήκοντα χτίσθηκαν αυτοί οι ευκτήριοι οίκοι. Καί ο ορθόδοξος παπάς μπορούσε νά λειτουργή, ο ραββίνος νά ερμηνεύη τήν Τορά καί ο χόντζας νά διαβάζη τό κοράνι. Έτσι όλοι συμβίωναν αγαπημένοι χωρίς νά αισθάνωνται πικραμένοι ότι η κυβέρνησι κάνει διακρίσεις εις βάρος τών τροφίμων.
Τά χρόνια πέρασαν. Ο τελευταίος ρωμηός πέθανε εδώ καί τέσσαρα χρόνια. Αλλ’ η Εκκλησία μένει. Καί ομιλεί κατά τόν καλύτερο τρόπο γιά τή δυνατότητα συμβιώσεως ανθρώπων από διαφορετικές εθνότητες, από διαφορετικές θρησκείες, από διαφορετικά ήθη καί έθιμα.
Φρονώ ταπεινώς ότι αυτός ο σεβασμός τής πίστεως τού άλλου έχει βαθειές ρίζες σέ χρόνους παλαιούς. Μάς ανάγουν σέ εποχές όπου στήν Κωνσταντινούπολι ήδη από τού ογδόου αιώνος υπήρχε μαγίσδιον (ευκτήριος οίκος) γιά τούς μουσουλμάνους εμπόρους πού επισκέπτονταν τήν Πόλι, τό κέντρο τού τότε κόσμου. Καί στό μοναστήρι τού Σινά, όπου δίπλα στό Καθολικό τής Μονής έχει κτισθή τέμενος μέ μιναρέ γιά τίς θρησκευτικές ανάγκες τών Γκεμπελία, τής φυλής πού εκεί κοντά στό μοναστήρι αυτό κατοικεί.
Υπήρξαν καί αργότερα ευλογημένες εποχές όπου οι κάτοικοι μιάς συνοικίας μπορούσαν νά έχουν τά ιερά τους τό ένα δίπλα στό άλλο. Φέρνω σάν παράδειγμα τό Ορτάκιοϊ, τό Μεσόχωρον τού Βοσπόρου. Στό ίδιο οικοδομικό τετράγωνο υπάρχουν ο ναός τού Αγίου Φωκά, η συναγωγή καί τό τζαμί. Καί πρόβλημα δέν δημιουργήθηκε ποτέ. Τά προβλήματα δημιουργούν οι κακοί πολιτικοί καί τά άθλια οικονομικά τους συμφέροντα. Αυτά χρησιμοποιούν τή θρησκεία σάν όπλο ή σάν μοχλό διαλύσεως τών πάντων. Καί ο λαός πληρώνει ακριβά.
Επισκέφθηκα τό Οθωμανικό Πτωχογηροκομείο τού Οk Meydan. Και ιδίοις όμμασι, διεπίστωσα τά όσα είχα ακούσει. Φωτογραφήθηκε μάλιστα ως τεκμήριον αδιάψευστον.
Είναι μιά μεγάλη έκτασις μέ αυτοτελή λιθόκτιστα καί μεγαλοπρεπή κτίρια. Όλα καλοδιατηρημένα. Στό μέσον ευρύχωρος αυλή μέ πλατάνια αιωνόβια καί κήπους μέ ποικιλία φυτών καί λουλουδιών. Στόν βορηά συστεγασμένος ο ναός τών ορθοδόξων μέ τήν εβραϊκή συναγωγή. Κοινή στέγη αλλά διαφορετικές είσοδοι καί συμπαγές χώρισμα. Μάλιστα έχουν προσφάτως ελαιοχρωματισθή εσωτερικώς. Στό νότιο μέρος τής αυλής υπάρχει τό τέμενος.
Προσκυνώντας στό ναό μας στάθηκα καί σκέφθηκα. Αυτό τό Οθωμανικό ίδρυμα θά μπορούσε νά γίνη πυξίδα συνυπάρξεως ανθρώπων μέ διαφορετική καταγωγή, μέ διαφορετική πίστι. Ο ορθόδοξος Χριστιανός δέν κινεί ουδέ βήμα ποδός από τήν πίστι του. Είναι θεμελιωμένος επί τήν πέτραν, η δέ πέτρα είναι ο Χριστός. Πιστεύει ότι η Εκκλησία του είναι στύλος καί εδραίωμα τής αληθείας.
Όμως δέν έχει φανατισμό. Σέβεται τήν πίστι τών άλλων. Αναγνωρίζει τό δικαίωμά τους νά λατρεύουν τόν θεό ή τούς θεούς τους, όπως θέλουν καί όπως νομίζουν.
Ο ορθόδοξος έχει πνεύμα οικουμενικό, ευρύ. Δέν φοβάται τήν συνοίκησι. Διαλέγεται, κατανοεί, βοηθεί. Έχει βαθειά συναίσθησι τής αλήθειας στήν οποία πιστεύει καί δέν αμφιβάλλει γι’ αυτήν έστω καί άν είναι μόνος μεταξύ αλλοφύλων καί αλλοθρήσκων.
Η πατρίδα μας έγινε πιά σταυροδρόμι λαών καί πολιτισμών. Ο επαρχιωτικός απομονωτισμός δέν ωφελεί πλέον σέ τίποτε. Είναι παρελθόν. Ένας δρόμος υπάρχει. Η συνύπαρξις εν αγάπη πρός όλους καί η εμμονή «τή άπαξ παραδοθείσα τοίς αγίοις πίστει» (Καθολική Επιστολή αδελφοθέου Ιούδα, 3).
Παράδειγμα πρός μίμησιν καί σέ τούτο η οικουμενική Κωνσταντινούπολις. Tό Darülaceze τού Οk Meydan.

Αρχιμ. Δοσίθεος